H Eυρωπαϊκή Ένωση διέρχεται την πιο κρίσιμη περίοδο του πεντηκονταετούς βίου της. Οι αλλεπάλληλες διευρύνσεις ενοποίησαν και σταθεροποίησαν τον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά συνέθεσαν και ένα ανομοιογενές σύνολο 27 κρατών-μελών που έχει χάσει το στρατηγικό προσανατολισμό του, ιδιαίτερα μετά τα αρνητικά δημοψηφί-σματα για τη Συνταγματική Συνθήκη, στη Γαλλία και την Ολλανδία. Παράλληλα, η μεταψυχροπολεμική διεθνής σκακιέρα, πέραν της αμερικανικής ηγεμονίας, έχει σταδιακά αναδείξει νέους ισχυρούς παίκτες (Ρωσία, Κίνα, Ινδία), γεωπολιτικές αβεβαιότητες και προβλήματα διεθνούς διακυβέρνησης.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης παράγεται συναρπαστική επιστημονική και τεχνολογική γνώση, ανάπτυξη, αλλά και οικονομικοκοινωνικές ανισότητες, δημο-κρατικά ελλείμματα και δύσκολα διαχειρίσιμες απειλές (διόγκωση μετανάστευσης, οργανωμένο έγκλημα, καταστροφή περιβάλλοντος). Αντιμέτωπη με τις νέες παγκόσμιες προκλήσεις, θα μπορέσει η Ένωση να αντιδράσει ως ανταγωνιστικός γεωπολιτικός πόλος, αλλά και να συμβάλει σε ένα ασφαλέστερο, συμμετρικότερο και δικαιότερο διεθνές σύστημα; Επίσης, στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, πώς διαγράφεται ο ευρωπαϊκός και περιφερειακός ρόλος της Ελλάδας από την ευαίσθητη γεωστρατηγική θέση που κατέχει στη Νοτιοανατολική Ευρώπη; Η μελέτη επιχειρεί μια κριτική προσέγγιση του εξαιρετικά σύνθετου ευρωπαϊκού και διεθνούς περιβάλ-λοντος της χώρας, πέραν από «ευρωσκεπτικιστικές» αγκυλώσεις ή «ευρωπαϊστικές» ιδεοληψίες.

Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η Ευρώπη, η οποία με τη συμφωνία για μια νέα «Μεταρρυθμιστική Συνθήκη» απέφυγε τουλάχιστον την παράλυσή της, θα μπορούσε να κερδίσει το μέλλον της με ένα καινοτόμο πολιτικό και μεταρρυθμιστικό σχέδιο που θα ανασυνέθετε τις εθνικές ευαισθησίες σε έναν κοινό ευρωπαϊκό δημόσιο χώρο με αειφόρο αναπτυξιακή προοπτική, αντάξια της ιστορίας και του πολιτισμού της.