Το Ισλαμικό κίνημα είναι στην ουσία η αντίδραση στις νεωτεριστικές οδούς που προωθούνται από τον δυτικό πολιτισμό. Όπως υποστηρίζει ο Ινδός μουσουλμάνος συγγραφέας Μ. Ακμπάρ «η επόμενη σύγκρουση της Δύσης θα είναι με τον Ισλαμικό κόσμο». Αυτού του είδους προοπτικές δεν μπορούν να ληφθούν ως «δεδομένες μελλοντικές εξελίξεις» όσο και αν περιέχουν στοιχεία πιθανότητας.

Ο μουσουλμανικός κόσμος παραμένει ένα αταίριαστο σύνολο αιρέσεων, εθνικής πίστης και πολιτικών δομών, σε τρόπο που η σύγκρουση τελείται προς το παρόν στο εσωτερικό ή μεταξύ των μουσουλμανικών κρατών. Δεν είναι φυσικά όλοι οι μουσουλμάνοι ενταγμένοι στο κίνημα. Μολονότι η θρησκεία είναι η κινητήρια δύναμη της αντιπολίτευσης, στις περισσότερες χώρες πολλοί μουσουλμάνοι δεν θα ήθελαν να ζουν σε θεοκρατικό καθεστώς. Πάντως αναγνωρίζεται ότι, όπως είπε ο καθηγητής Χασάν Χανάφι του πανεπιστημίου του Καΐρου, «το Ισλάμ έρχεται». Και το ερώτημα που θέτει ο ίδιος είναι: «ποιο Ισλάμ των φιλελεύθερων ή των φανατικών;