Ο Στράτης Καλοπίχειρος είναι ένα φτωχό αγροτόπαιδο, που γαλουχείται με τα σχολικά αναγνώσματα της προεπαναστατικής Ελλάδας, διαμορφώνει την προσωπικότητά του, μέσα από διαρκείς συγκρούσεις και περιπέτειες, στα χρόνια του Αγώνα και καταλύει, ώριμος πολίτης, στην προσωρινή πρωτεύουσα του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.

Το έμμετρο αφήγημα Στράτης Καλοπίχειρος του γνωστού επιγραφολόγου, βιβλιογράφου και λεξικογράφου Στέφανου Α. Κουμανούδη (1818-1899) έχει απασχολήσει την έρευνα κυρίως ως παράδοξο προϊόν αυτολογοκρισίας. Τυπωμένο δυό φορές όσο ακόμη ζούσε ο συντάκτης του (1851, 1888), το εκτενές αυτό ποίημα, μολονότι προοριζόταν να λειτουργήσει σαν προκλητική σάτιρα του ελληνικού 19ου αιώνα, περιέχει τόσα εμφανή χάσματα (περ. 2.500 στίχων) ώστε η πλοκή του παραμένει αινιγματική και το ιστορικό του δυσεξιχνίαστο.

Στην παρούσα έκδοση επιχειρείται η αντιβολή των λογοκριμένων εκδοχών με την υποτιθέμενη οριστική μορφή του κειμένου, που δημοσιεύτηκε μεταθανάτια, το 1901, και η ερμηνεία του πολλαπλού ακρωτηριασμού του. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει, σχολιασμένη, την παράλληλη έκδοση του Στράτη Καλοπίχειρου· στον δεύτερο τόμο εξετάζονται η πρόσληψη και η εκδοτική του περιπέτεια, και ανιχνεύονται, με την αξιοποίηση ακατάγραφου αρχειακού υλικού, τα κίνητρα της αυτολογοκρισίας, η ειδολογική πατρότητα και η αφηγηματική τεχνική του ποιητικού έργου.