Οι ιστορίες του Ηροδότου (του «πατέρα της Ιστορίας», κατά τον Κικέρωνα) έχουν ως κεντρικό τους θέμα τους μηδικούς πολέμους και είναι το πρώτο μεγάλο έργο σε πεζό λόγο της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας.

«Πρωταρχικός σκοπός [του Ηροδότου]», παρατηρεί στα Προλεγόμενα του βιβλίου ο 'Αγγελος Σ. Βλάχος, «είναι να μη σβήσουν από την ανθρώπινη μνήμη τα σπουδαία κατορθώματα των προγόνων και ακολούθως να καταδειχθεί ότι ο πόλεμος μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων ήταν σύγκρουση μεταξύ δύο κόσμων. Το πρώτο είναι έργο ποιητή, το δεύτερο ιστορικού. Τα δύο αυτά στοιχεία θα καθοδηγήσουν σ' όλο του το έργο το βάδισμα του Ηροδότου, που είναι πότε χαριτωμένος ποιητικός αφηγητής, πότε ιστορικός. Ο πρώτος παραθέτει πλήθος επεισόδια, ανέκδοτα και παραμύθια, που δεν έχουν παρά μακρινή σχέση με το κύριο θέμα. Ο δεύτερος εισάγει, για πρώτη φορά στην ιστορική αφήγηση, συγκεκριμένα στοιχεία για την πολιτική που ακολουθούν οι αντίπαλοι, για την πολεμική τους δύναμη και για τις μεταξύ τους συγκρούσεις, στοιχεία που μπορεί ο αναγνώστης να μελετήσει σαν πραγματικά δεδομένα και όχι σαν φανταστικές ομηρικές περιγραφές.

«Με τον Ηρόδοτο περνούμε από το έπος στην κάπως συστηματική εξιστόρηση. Σαν χρυσαλλίδα η συγγραφή της Ιστορίας απελευθερώνεται από το χρυσό κουκούλι του μύθου και αρχίζει να μεταμορφώνεται από τότε κι ύστερα σε πραγματική μεθοδική έρευνα».