Την εποχή των μεγάλων φοιτητικών ταραχών εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο, στην Ισπανία της δεκαετίας του '60, ένας ηλικιωμένος καθηγητής βρίσκεται μπλεγμένος σε μια σκοτεινή υπόθεση και εξαφανίζεται μυστηριωδώς. Παράλληλα, εξαφανίζεται ένας κομμουνιστής φοιτητής, από τους ηγέτες της φοιτητικής αντίστασης. Τι απέγιναν αυτοί οι δύο άντρες και τι μας αποκαλύπτει η περιπέτειά τους για την ιστορία της χώρας τους; Αυτό είναι το θέμα του μυθιστορήματος του Ισαάκ Ρόσα, που θα μπορούσε να μοιάζει μ' ένα ακόμα πορτρέτο της φρανκικής καταπίεσης. Ωστόσο, οι μαρτυρίες καταπιεστών και καταπιεσθέντων, θυτών και θυμάτων, σε συνεχή διάλογο με τον αναγνώστη -και με τον ίδιο τον συγγραφέα-, θέτουν το ζήτημα της μνήμης με ασυνήθιστο τρόπο: εδώ η μνήμη δεν είναι η απάντηση, αλλά η μόνη έγκυρη ερώτηση.

Το ''Μάταιο χθες'' δεν είναι απλώς άλλο ένα μυθιστόρημα γύρω από το πρόσφατο παρελθόν της Ισπανίας. Πρόκειται για μυθιστόρημα και ταυτόχρονα στοχασμό πάνω στη συγγραφή του μυθιστορήματος, έξοχο έργο, δραματικό μα και ειρωνικό, λογοτεχνικής αναζήτησης, ιστορικής και ηθικής έρευνας. Είναι ένα έργο που αλλάζει διαρκώς μορφή, ξαφνιάζοντάς μας, και φιλοδοξεί να μας προειδοποιήσει για τις παγίδες μιας συναισθηματικής μνήμης που οδηγεί τελικά στη νοσταλγία, ακυρώνοντας έτσι τις ευθύνες και τον πόνο.