Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τη διαφωτιστική προεπαναστατική δράση και το έργο του Νεόφυτου Δούκα και επιχειρεί να παρακολουθήσει και να ερμηνεύσει τα πνευματικά φαινόμενα της περιόδου του νεοελληνικού Διαφωτισμού με βάση τις πλούσιες πρωτογενείς πηγές.

Συγχρόνως, ρίχνει φως σε σκοτεινές πλευρές της εποχής με την αναλυτική παρουσίαση των ψυχολογικών, οικονομικών και κοινωνικών συντελεστών που οδήγησαν σε αντιθέσεις και συγκρούσεις τους λογίους της εποχής και συνέβαλαν στην αναμόρφωση της ελληνικής παιδείας στον 10ο αιώνα.