Οι Πομάκοι είναι μια μεσογειακή φυλή κοινής καταγωγής με τους υπόλοιπους Έλληνες, η οποία, όμως, κάτω από συνθήκες λιγότερο ή περισσότερο γνωστές, εξεσλαβίσθηκε γλωσσικά και εκμωαμεθανίστηκε θρησκευτικά, χωρίς να έχει καμιά σημασία αν αυτό έγινε με ή χωρίς βία. Η φυλή τούτη, που έμεινε, και εξακολουθεί να μένει, ξεχασμένη και ίσως για πολλούς άγνωστη, είναι εντυπωσιακά δεμένη με τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα κι έχει όλα τα σωματοσκοπικά και ανθρωπολογικά γνωρίσματα των Ελλήνων.

Αν σταθεί κανείς μπροστά σ' ένα χάρτη της Ελλάδας και αφήσει το μάτι του να κινηθεί στις βόρειες ορεινές περιοχές, περισσότερο του νομού Ξάνθης και λιγότερο της Κομοτηνής, της Αλεξανδρούπολης και της Δράμας, θα έχει περίπου καθορίσει το γεωγραφικό χώρο στον οποίο ζει μια ξανθιά, ραδινή ελληνική φυλή.

Απόγονοι των Αγριάνων, οι Πομάκοι ζουν σ' ένα δικό τους κόσμο που τον συνθέτουν σκληρή δουλειά στο καπνοχώραφο ή στο δάσος, προσευχή στο τζαμί και καφές στο καφενείο. Η έκφραση και το χρώμα των ματιών τους, η λιπόσαρκη κορμοστασιά και το δέσιμό τους με το χώμα των πατέρων τους, αλλά και η πνευματική οξύτητα των παιδιών τους, φωνάζουν πως η φυλή τούτη έχει τη Μεσόγειο στο αίμα της, μυρίζει Αιγαίο.