Το πρώτο βιβλίο αναφέρεται στην κρυφή προετοιμασία του Κύρου για την «Ανάβασή» του και στη μάχη στα Κούναξα, το 401 π.Χ., όπου νικούν οι Έλληνες τους Πέρσες, αλλά σκοτώνεται ο Κύρος, ενώ στα τρία άλλα βιβλία αναφέρεται η δολοφονία των Ελλήνων στρατηγών στη σκηνή του δολοπλόκου σατράπη Τισσαφέρνη και η ανάληψη, μετά, της αρχηγίας των Μυρίων από τον Ξενοφώντα για την ηρωική τους «κάθοδο» εν μέσω ποικίλων δυσκολιών, τόσο από τις συνεχείς επιθέσεις των εχθρών όσο και από τις κακουχίες μέσα από τα πανύψηλα και χιονισμένα Καρδούχεια όρη, στο καταχείμωνο του 400 π.Χ., ώσπου να φτάσουν τελικά στην Τραπεζούντα, ανακράζοντας το «θάλαττα - θάλαττα» και ταπεινώνοντας με τη σωτηρία τους το απέραντο περσικό κράτος με τα εκατομμύρια του στρατού του, που δεν μπόρεσε να καταπνίξει μια δράκα Ελλήνων μέσα στη δική του επικράτεια.