Κατά την τελευταία δεκαετία και ειδικά στον αγγλοσαξωνικό κόσμο έχουν κάνει την εμφάνισή τους πολλά αντίστοιχα έργα. Η επιλογή του συγκεκριμένου βιβλίου, γραμμένου από έναν Αμερικανό ιστορικό ο οποίος έχει κάνει δυναμικά την εμφάνισή του στο επιστημονικό προσκήνιο από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, δεν ήταν τυχαία. Εκφράζει την ιστοριογραφική τάση για διαθεματικές προσεγγίσεις οι οποίες άπτονται της κοινωνικής ανθρωπολογίας, της κοινωνιολογίας και της αρχαιολογίας. Ειδικά σε ό,τι αφορά την τελευταία, είναι επιτακτική η ευρύτερη χρήση των αρχαιολογικών δεδομένων από τους ιστορικούς, όταν πραγματεύονται περιόδους για τις οποίες οι γραμματειακές μαρτυρίες είναι συγκριτικά λιγότερες από εκείνες άλλων εποχών της Αρχαιότητας, κάτι που είχε τονίσει ήδη από τη δεκαετία του 1980 ο A. Snodgrass.

Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί μία αναθεωρημένη έκδοση του αγγλικού πρωτοτύπου. Κάτι τέτοιο θα υπερέβαινε κατά πολύ μία μετάφραση στην ελληνική. Παρόλα αυτά, κρίθηκε σκόπιμο να γίνουν οι απαραίτητες βιβλιογραφικές προσθήκες οι οποίες σημειώνονται στο σχετικό τμήμα με αστερίσκο (αναφέρομαι σε έργα ή άρθρα που εκδόθηκαν μετά το 2003). Επίσης διορθώθηκαν κάποιες αβλεψίες του αγγλικού κειμένου, ενώ προστέθηκαν στους πίνακες όροι και ονόματα που έλειπαν από το πρωτότυπο.

Όσον αφορά τη μετάφραση του κειμένου, είναι απαραίτητες κάποιες διευκρινίσεις. Μία πρώτη μεταφραστική απόπειρα του κειμένου έγινε από την κ. Κλεονίκη Κυρκοπούλου (Master of Arts in Modern Greek History, από το King's College του Λονδίνου), την οποία θα ήθελα να ευχαριστήσω για την άμεση βοήθειά της στα περιορισμένα χρονικά όρια που της είχα θέσει. Η πρωτόλεια εκείνη μετάφραση αναθεωρήθηκε σχεδόν πλήρως από τον υπογράφοντα, ο οποίος κατέβαλε κάθε προσπάθεια για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Στο πλαίσιο αυτό, πολύτιμη βοήθεια προσέφεραν αρκετά συχνά οι συνάδελφοι ιστορικοί Π. Νίγδελης και Ν. Γιαννακόπουλος και οι αρχαιολόγοι Ε. Κεφαλίδου, Σ. Τριανταφύλλου, Π. Τσέλεκας και η Δρ. Β. Σαριπανίδη. Θα ήθελα να τους ευχαριστήσω για άλλη μια φορά και από τη θέση αυτή. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι σφάλματα και αβλεψίες υπάρχουν σε όλα τα πονήματα. Αυτονόητο είναι ότι φέρω την αποκλειστική ευθύνη για αυτά και θα ήμουν ευγνώμων αν επισημανθούν.

Τελειώνοντας, οφείλω να τονίσω ότι μεταφράζοντας το βιβλίο του J.M. Hall έμαθα πολλά που δεν γνώριζα και μου προκλήθηκαν επιστημονικά ερωτήματα που ίσως χρήζουν περαιτέρω έρευνας. Εάν ο αναγνώστης της παρούσας ελληνικής έκδοσης αισθανθεί ανάλογα, τότε η συγκεκριμένη επιλογή θα έχει δικαιωθεί.

Σημείωμα του Μεταφραστή