O ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

Επί μισό αιώνα προσπάθησα να πείσω μερικές χιλιάδες φοιτητές μου και αρκετές εκατοντάδες στελέχη παραγωγικών οργανώσεων ότι έπρεπε να χρησιμοποιούν μεθοδικά επιστημονική γνώση, για να βελτιώνουν τη λειτουργία των οργανώσεων στις οποίες θα πρoσέφεραν τις υπηρεσίες τους. Και το επεδίωκα επίμονα, γιατί έβλεπα ξεκάθαρα ότι η αναγκαία γνώση υπήρχε και ότι οι χώρες που τη χρησιμοποιούσαν συστηματικά εξασφάλιζαν εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα στις οργανώσεις τους και ευημερία στους λαούς τους.

Τώρα που κλείνει ο επαγγελματικός κύκλος και ξανακοιτάω πίσω διαπιστώνω με πίκρα ότι τα πραγματικά αποτελέσματα της προσπάθειάς μου -αλλά και πολλών άλλων που προσπάθησαν ίσως και περισσότερο- δεν αντιστοιχούν σε ό,τι προσδοκούσα. Εύλογα λοιπόν δημιουργείται το ερώτημα: πού οφείλεται αυτός ο αρνητικός απολογισμός; Με άλλα λόγια, γιατί συνεχίζουμε να μη χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα στην έκταση που χρειάζεται επιστημονική γνώση που υπάρχει, για να προάγουμε τη λειτουργία των οργανώσεών μας και να βελτιώνουμε την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας;

To ερώτημα παρέμεινε επίκαιρο στη χώρα μας επί αρκετές δεκαετίες. Τελευταία όμως δεν είναι μόνο επίκαιρο αλλά και κρίσιμο για τη χώρα συνολικά, διότι αυτή πρέπει να παλέψει σκληρά για πολλά, ίσως, χρόνια για να οδηγήσει τις παραγωγικές οργανώσεις σε υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας.

Ως τελευταία προσφορά αποφάσισα να ξανακοιτάξω την πραγματικότητα που εκφράζει το ερώτημα με τη «ματιά» της πενηντάχρονης πείρας μου σε αυτόν τον τομέα. Αυτή πιστεύω ότι με βοηθάει να συνδυάσω, έστω και σε πολύ γενικό επίπεδο, την οικεία μου επιστημονική γνώση με τις προσωπικές εμπειρίες μου από την επικρατούσα πρακτική στη χώρα μας. Ελπίζω ο συνδυασμός αυτός να αφήσει στους νεώτερους χρήσιμες διαπιστώσεις και να τους βοηθήσει να συνεχίσουν την προσπάθεια υπό καλύτερους όρους.

Αναμφισβήτητα, το εγχείρημα δεν είναι καθόλου εύκολο, γιατί στην ουσία του είναι ένα σύνθετο πρόβλημα διαχείρισης πολυεπιστημονικής γνώσης, με ασαφή όρια και ανομοιογενή συγκρότηση, και στόχο την επίτευξη αποτελεσματικής λειτουργίας των παραγωγικών οργανώσεων.

Ας είναι όμως σαφές εξαρχής ότι επιδίωξή μου δεν είναι να λύσω το πρόβλημα, αλλά αφενός να αναδείξω πρώτα την ύπαρξή του και τις αιτίες που το προκαλούν, συμβάλλοντας έτσι στην όσο γίνεται καλύτερη κατανόησή του και αφετέρου να διατυπώσω εν συνεχεία μερικές σκέψεις που ενδεχομένως να βοηθήσουν στη λύση του.

Καθοριστική για την ανάληψη αυτής της προσπάθειας στάθηκε η δημοσίευση του Μανιφέστου του Βρετανικού Ινστιτούτου Μάνατζμεντ (10 Νοεμβρίου 2009), με το οποίο οι εμπνευστές του ξεκίνησαν μία «επανάσταση στις πρακτικές και στην πολιτική του μάνατζμεντ». Το σχετικό κείμενο το παρουσιάζω στο παράρτημα «Α», γιατί έχει ενδιαφέρον και το περιεχόμενό του. Με αυτό οι Αγγλοι ειδικοί στα θέματα οργάνωσης και διοίκησης ανακοίνωσαν την έναρξη εκστρατείας για επανάσταση στις πρακτικές οργάνωσης και διοίκησης των παραγωγικών οργανώσεών τους. Αν αυτά συμβαίνουν στην Αγγλία, η οποία αναμφισβήτητα είχε και έχει πρωτοποριακό ρόλο στα θέματα οργάνωσης και διοίκησης, ας αναλογισθούμε τι πρέπει να κάνουμε στην Ελλάδα, η οποία πόρρω απέχει από το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι προηγμένες χώρες.

Όσα καταγράφονται σε αυτό το κείμενο είναι καρπός της μακρόχρονης επιστημονικής ενασχόλησής μου με τα θέματα οργάνωσης και διοίκησης. Στη διαδρομή αυτή πολλές εμπειρίες και λύσεις προβλημάτων αποκτήθηκαν με τη συμπαράσταση και βοήθεια των εκάστοτε συνεργατών μου στον τομέα της Βιομηχανικής Διοίκησης. Γι' αυτή τους τη συνεισφορά τούς ευχαριστώ όλους θερμά.