Η νουβέλα μια "Μια αδύναμη καρδιά" ανήκει στον λεγόμενο κύκλο των "Διηγημάτων της (Αγίας) Πετρούπολης", μιας σειράς από "μικρά" έργα (διηγήματα και νουβέλες) με βασικό θέμα την καθημερινή ζωή των καθημερινών ανθρώπων της -τότε- πρωτεύουσας της Ρωσίας. Γράφτηκε από τον Φ. Μ. Ντοστογέφσκι το 1848, όταν ο συγγραφέας ήταν μόλις 27 ετών. Βασικό θέμα της νουβέλας είναι η σχέση εξάρτησης του υφιστάμενου από το προϊστάμενο, του "αδύναμου ανθρώπου" από τον "ισχυρό". Ουσιαστικά δεν μιλάμε, δηλαδή, για μια "αδύναμη καρδιά", αλλά για την καρδιά του "αδύναμου ανθρώπου", ο οποίος επιδεικνύει μια σχέση δουλικής αφοσίωσης προς το αφεντικό του, που θεωρεί "ευεργέτη" του και βασική πηγή της δικής του ευτυχίας. Ωστόσο, ακριβώς αυτή την ευτυχία είναι που δεν μπορεί να χαρεί ο "αδύναμος άνθρωπος", αφού θεωρεί τον εαυτό του "ανάξιο" για κάτι τέτοιο και βασανίζεται από σκέψεις, που τελικά τον οδηγούν στην τρέλα και την αυτοκαταστροφή.

Αφορμή για τη συγγραφή της νουβέλας ήταν μια σειρά από πραγματικά γεγονότα, τα οποία είχαν και την άμεση προσωπική εμπλοκή του συγγραφέα. Ο Βάσια Σουμκόβ, βασικός ήρωας του έργου, είναι ένας χαρακτήρας παρμένος από τη βιογραφία του Ρώσου συγγραφέα Γιάκοβ Πετρόβιτς Μπουτκόβ, που ήταν καλός φίλος του Ντοστογέφσκι και εργαζόταν μαζί του στις εκδόσεις του Α.Α. Κραγέβσκι (του οποίου προσωποποίηση μέσα στη νουβέλα είναι ο μεγαλόσχημος ανώτατος κρατικός υπάλληλος Γιουλιάν Μαστακόβιτς). Φυσικά δεν περνάει απαρατήρητη ούτε η φωνητική ομοιότητα των δύο επιθέτων, Μπουτκόβ και Σουμκόβ... Τέλος, ο Αρκάντι Πετρόβιτς Νεφεντέβιτς θα λέγαμε πως είναι ο χαρακτήρας που αντιπροσωπεύει τον ίδιο το συγγραφέα και, κατά κάποιον τρόπο, αποτελεί τη "φωνή της λογικής" μέσα στο έργο.