Η μελέτη αυτή είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, μέσα από τη λογοτεχνία, την ιστορία, τη θεολογία, την αρχαιολογία, την αρχιτεκτονική, την τέχνη, τη γεωγραφία, καθώς ξετυλίγεται η συγκλονιστική ιστορία της περίλαμπρης και κοσμοπολίτικης βυζαντινής Θεσσαλονίκης μέσα από το έργο των σύγχρονων Θεσσαλονικέων λογοτεχνών που έχουν ως γενέτειρα πόλη τη Θεσσαλονίκη και αναβιώνουν με πολλούς και ποικίλους τρόπους στα έργα τους, τη μορφή, τη ζωή και τις περιπέτειες της πόλης κατά τη βυζαντινή εποχή. Το έργο των σύγχρονων Θεσσαλονικέων λογοτεχνών αντιπαραβάλλεται και συνδυάζεται με σχετικές βυζαντινές πηγές και άλλες ιστορικές πληροφορίες.
Στα σύγχρονα λογοτεχνικά κείμενα που εξετάζονται περιγράφεται με παραστατικότητα και γλαφυρότητα η τοπογραφία της Θεσσαλονίκης. Η αρχαία Αγορά, το αυτοκρατορικό συγκρότημα του Γαλερίου, η Αψίδα του Γαλερίου (Καμάρα), το θέατρο-στάδιο, ο Ιππόδρομος, η Ροτόντα, η «Χαλκευτική στοά», η «Καταφυγή», οι υπόγειες στοές, τα τείχη της πόλης, η άνω πόλη και η ακρόπολη, το Επταπύργιο, ο Λευκός Πύργος, οι περίφημες βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναστήρια, αλλά και οι εβραϊκές συνοικίες και τα οθωμανικά μνημεία αποτελούν σκηνικά άλλων εποχών, κομμάτια του παρελθόντος της πόλης. Χρησιμοποιούνται είτε ως σύμβολα της φαντασιακής πόλης που συμπυκνώνουν την ιστορία της και γίνονται στοιχεία μυθοποίησής της, είτε ως τοπόσημα ανάμεσα στα οποία διαδραματίζεται και εξελίσσεται η σύγχρονη ζωή των κατοίκων της πόλης και των ηρώων των λογοτεχνημάτων -και κατ' επέκταση των ίδιων των συγγραφέων-, είτε απλά ως χώροι αναφοράς.
Παράλληλα, μέσα από τα έργα των σύγχρονων Θεσσαλονικέων λογοτεχνών ζωντανεύει η ιστορία της βυζαντινής Θεσσαλονίκης και της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Οι αλλεπάλληλες επιθέσεις από εχθρούς, οι φοβερές αλώσεις της πόλης (από Άραβες, Νορμανδούς και Οθωμανούς Τούρκους), η «Λατινοκρατία», η βενετική κατοχή, οι σημαντικοί πολιτικοί και εκκλησιαστικοί άνδρες που γεννήθηκαν ή/και έζησαν σ' αυτήν, οι λόγιοι της πόλης που διέπρεψαν και την ύμνησαν, οι αυτοκράτορες που συνέδεσαν τη ζωή τους και τα έργα τους με την πόλη, το κοινωνικό κίνημα των Ζηλωτών, οι εμφύλιες δυναστικές έριδες, οι θεολογικές διαμάχες, πολλά σπουδαία ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα που συνυφαίνονται με τη ζωή της πόλης και σημαδεύουν την ιστορία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, η θαυματουργική παρουσία του πολιούχου Αγίου Δημητρίου που ταυτίζεται με τη Θεσσαλονίκη, αναδύονται σχεδόν θεατρικά μέσα από τις γραμμές των ποιημάτων και των πεζογραφημάτων των σύγχρονων λογοτεχνών της πόλης.
