ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΙΟΣ 1919

Η εκστρατεία στην Ουκρανία, η πρώτη ελληνική στρατιωτική επέμβαση εκτός των εθνικών συνόρων, αποτελεί κομβικό σημείο της περιόδου από τους Βαλκανικούς πολέμους ως τη Μικρασιατική καταστροφή (1912-1922). Αν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις μέχρι τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου πολέμου (1918) πρόσφεραν εδάφη στην ελληνική επικράτεια και στήριξαν τη Μεγάλη Ιδέα των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών, με την πεποίθηση πως η Ελλάδα θα καταλάμβανε την έκταση και τον ρόλο περιφερειακής δύναμης στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή, η χειμερινή αποστολή ελληνικών δυνάμεων στην Ουκρανία εναντίον των Μπολσεβίκων κατέληξε σε αλλεπάλληλες ήττες και καθόρισε την αρχή του τέλους των φιλοδοξιών για την ελληνική επέκταση στην Ανατολή.

Παρά τη σημασία και τις συνέπειες εκείνης της ολοκληρωτικής αποτυχίας, η εκστρατεία στην Ουκρανία αποτελεί ανεξερεύνητο έδαφος στην ελληνική ιστορία των αρχών του 20ού αιώνα. Απουσιάζουν έτσι σημαντικά στοιχεία για την εκτίμηση των πολιτικών αποφάσεων, του ισχυρού (αν και συγκαλυμμένου τότε) διχασμού μεταξύ του θρόνου και του Βενιζέλου, των γεωπολιτικών ανταγωνισμών Γαλλίας και Μεγάλης Βρετανίας, της προτίμησης εντέλει των Συμμάχων προς το νέο τουρκικό κράτος.

Το κείμενο του στρατηγού Νίδερ, μοναδικό ντοκουμέντο στην ελληνική βιβλιογραφία, προσφέρει πλήρη εικόνα εκείνης της εκστρατείας η οποία διήρκεσε μόλις έξι μήνες - και υπογραμμίζει την προχειρότητα της προετοιμασίας της. Περιγράφει με αμεροληψία τα γεγονότα, τις σχέσεις, τις αποφάσεις, τις δράσεις των πολιτικών και στρατιωτικών πρωταγωνιστών και τις εξελίξεις μιας εκστρατείας που υπήρξε το προοίμιο της Μικρασιατικής καταστροφής, με αποτέλεσμα την πολιτική, οικονομική και κοινωνική απαξία της χώρας.