Η ΖΩΗ, Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Οι αλματώδεις εξελίξεις στις βιοεπιστήμες και τη βιοτεχνολογία διευρύνουν τις γνώσεις μας και τις ικανότητες χειραγώγησης της ανθρώπινης και μη ανθρώπινης ζωής με τρόπους πρωτόγνωρους, οι οποίοι ενεργοποιούν ένα τεράστιο δυναμικό ευκαιριών. Προκύπτουν όμως μεγάλες προκλήσεις για την προσωπική και τη συλλογική ζωή, καθώς και τη σχέση των ανθρώπων με το φυσικό περιβάλλον. Από την εξωσωματική γονιμοποίηση, τον προεμφυτευτικό γενετικό έλεγχο, τον δανεισμό μήτρας και τη μεταθανάτια γονιμοποίηση, τις μεταμοσχεύσεις και την καθυστέρηση της γήρανσης, μέχρι τη συλλογή και χρήση γενετικών πληροφοριών -όχι μόνο για ιατρικούς σκοπούς αλλά και κατά την απονομή του δικαίου ή την ενδεχόμενη χρήση τους από τρίτους- και τις γενετικές παρεμβάσεις με στόχο την «τελειοποίηση» του ανθρώπου, εν γένει τη γενετική τροποποίηση οργανισμών, εγείρονται κρίσιμοι ηθικοί προβληματισμοί. Υπάρχουν ηθικά όρια στη χειραγώγηση βιολογικών διαδικασιών για την επίτευξη προσχεδιασμένων αποτελεσμάτων; Ποιες οι δυνητικές επιπτώσεις σε σχέση με τις θεμελιώδεις αρχές της κοινωνικής μας συμβίωσης, την αξιοπρέπεια, τις προσωπικές ελευθερίες και τα δικαιώματα του ανθρώπου; Ποιοι οι κίνδυνοι κατάχρησης, αλλά και της οικονομικής και πολιτικής εκμετάλλευσης των ευρημάτων των βιοεπιστημών, και πώς μπορεί αυτοί να αποτρέπονται; Η κοινωνική ένταξη των βιοεπιστημονικών επιτευγμάτων αποκτά βαρύνουσα κοινωνικοπολιτική σημασία, καθώς η αξιοποίησή τους συνδέεται με ζητήματα οργάνωσης της ζωής σε μια δημοκρατική πολιτεία.
Ο παρών τόμος -καρπός της συνεργασίας ενός δικτύου επιστημόνων από διαφορετικούς κλάδους στο πλαίσιο του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιοηθική» του Πανεπιστημίου Κρήτης- επιχειρεί να ανταποκριθεί στους παραπάνω προβληματισμούς, που συγκροτούν το διεπιστημονικό πεδίο της βιοηθικής. Μέσα από την πραγμάτευση ενός ευρέος φάσματος προβλημάτων σε βασικούς τομείς της θεματολογίας της βιοηθικής, επιδιώκει να συμβάλει στην εμβάθυνση της προβληματικής της, να διευρύνει τη δημόσια κατανόηση των συγχρόνων βιοεπιστημονικών επιτευγμάτων και να ενισχύσει το αίτημα της έλλογης αξιοποίησής τους για την ατομική και τη συλλογική ζωή.
