Η Νεοελληνική σύνταξις (της κοινής δημοτικής) του Αχιλλέα Τζάρτζανου αποτέλεσε και αποτελεί σημαντικό βοήθημα στη διδασκαλία, εκμάθηση και έρευνα της γλώσσας μας. Για τους μελετητές της νέας ελληνικής το έργο αποτελεί βασικό βιβλίο αναφοράς, όχι μόνο για φαινόμενα της γλώσσας που εντάσσονται στην περιοχή της σύνταξης αλλά και για άλλα γλωσσικά στοιχεία, μια και τα στοιχεία της γλώσσας συνδέονται στενά μεταξύ τους, π.χ. τα συντακτικά με φωνητικά και προσωδιακά. Ωστόσο η χρήση του έργου δυσχεραινόταν από το γεγονός ότι δεν υπήρχε άμεση και εξαντλητική πρόσβαση στο πλουσιότατο υλικό του.

Το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών αποφάσισε να βοηθήσει τους μελετητές και τους χρήστες της ελληνικής γλώσσας εκδίδοντας ένα αυτοτελές και πλήρες Αναλυτικό ευρετήριο λέξεων και πραγμάτων της δεύτερης έκδοσης του έργου του Τζάρτζανου, με βάση τις ακόλουθες αρχές: 1) διατήρηση της ορολογίας του Τζάρτζανου, δηλαδή της γλωσσολογικής πράξης των παραδοσιακών γραμματικών και συντακτικών, 2) διάκριση λέξεων (γραμματικών δεικτών, λέξεων, μορίων, φρασεολογικών ενοτήτων κτλ.) και πραγμάτων (κατηγοριών, φαινομένων, σημασιών κτλ.), 3) γενικευτικά και εξειδικευμένα λήμματα, π.χ. θέση λέξεων εν γένει και σειρά όρων, 4) ενοποίηση, με περιστασιακή απλοποίηση ή τροποποίηση, της ποικιλίας όρων ή εκφράσεων.