Η αποκλίνουσα συμπεριφορά απασχολεί σταθερά κάθε οργανωμένη σε κοινωνία συμβίωση ανθρώπων. Το φαινόμενο της απόκλισης παρά τη σχετικότητα και την ασάφειά του είναι, ωστόσο, συνδεδεμένο με ένα συμπαγές «όριο» το οποίο κάθε φορά «αποφασίζει» τι είναι αποκλίνουσα συμπεριφορά και τι δεν είναι. Πρόκειται για τη δημιουργία κανόνων, τη συμμόρφωση ή μη προς αυτούς και τη θετική ή αρνητική κοινωνική αντίδραση στη μια ή στην άλλη περίπτωση. Από αυτό το τρίπτυχο, που απασχολεί την κοινωνιολογική πραγματικότητα του Νόμου, αποτελεί ένα πολύ σημαντικό τμήμα η διαδικασία δημιουργίας κανόνων. Αυτήν ακριβώς τη διαδικασία πραγματεύεται η ύλη του παρόντος βιβλίου.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου επιχειρείται μια εννοιολογική περιήγηση στο πεδίο της αποκλίνουσας ή παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς και αναδεικνύονται η ρευστότητα και η δυσχέρεια ορισμού της αποκλίνουσας ή παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς. Ο ορισμός της αποκλίνουσας συμπεριφοράς παραμένει ένας γρίφος όπως φαίνεται από την παράθεση διαδοχικών αποπειρών που έχουν στραφεί σε κριτήρια σχετικά με τη συχνότητα εκδήλωσης κάθε κρινόμενης συμπεριφοράς, τις αποτυπώσεις των κανόνων σε νόμους, την κοινωνική αντίδραση, τις αξιολογήσεις διάφορων κοινωνικών ομάδων κ.ο.κ. Τίθεται επίσης το συναφές θέμα της σχετικότητας των όρων απόκλιση ή παρέκκλιση και του περιεχομένου τους υπό την έννοια του διαφορετικού κοινωνικού προσδιορισμού τους από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή. Συζητείται το ζήτημα του απόλυτου ή σχετικού χαρακτήρα της αποκλίνουσας συμπεριφοράς και επισημαίνεται η υποχώρηση της απήχησης παραδοσιακών αντιλήψεων που θεωρούν ότι κάποια εγγενή χαρακτηριστικά ευρείας αποδοχής διακρίνουν την αποκλίνουσα από κάποια άλλη, «κανονική» συμπεριφορά.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου επιχειρείται η προσέγγιση και η εξήγηση της έννοιας του κοινωνικού ελέγχου και της ιστορικής πραγματικότητας που τον καθορίζει. Επιχειρείται ειδικότερα, να δειχθεί η πολυπλοκότητα και η σχετικότητα των προγραμμάτων κοινωνικού ελέγχου, όπως επικρατούν στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μέσα από τις συνεχείς συγκριτικές προσεγγίσεις της κοινωνικής πραγματικότητας και των κοινωνικών προβλημάτων στις περιοχές αυτές, τόσο κατά το παρελθόν, όσο και κατά το παρόν. Οι μετακινήσεις πληθυσμών αποδεικνύονται ότι έχουν καταλυτικό ρόλο στην ενεργοποίηση του τυπικού κοινωνικού ελέγχου. Το βιβλίο κλείνει με την εξέταση της συγκρότησης του μηχανισμού ποινικού ελέγχου στην Ελλάδα και των αρχών που τον διέπουν, δηλαδή, με τους βασικούς όρους και τις αρχές που διέπουν το ποινικό δίκαιο και την ποινική δικονομία.