Θα αναφερθούμε τώρα σε έναν σπουδαίο πνευματικό νόμο που συνοδεύει αυτό το μεγάλο κεφάλαιο, ''μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε''. Το αναφέρει όμορφα ο απόστολος Παύλος: (Γαλ. Ε΄22) «Εάν κάποιος, λέει, περιπέσει σε παράπτωμα, καταρτίζετε τον τοιούτον εν πραότητι, νουθετήστε τον με πραότητα, σκοπόν και συ μη πειρασθής, έχοντας κατά νουν να μην πέσεις κι εσύ στο ίδιο παράπτωμα». Τι σημαίνει όμως αυτό το «έχοντας κατά νουν να μην πέσεις κι εσύ στο ίδιο παράπτωμα»; Η λύση βρίσκεται στο ''εν πραότητι'' διότι ο πνευματικός νόμος εκδικείται αυτόν που φέρεται με σκληρότητα και απονιά. Εάν δηλαδή προσπαθείς να διορθώσεις κάποιον χωρίς φιλάνθρωπη και αγαπητική διάθεση, το αποτέλεσμα είναι ένα και σίγουρο: Αυτό που νιώθει ο συμβουλευόμενος, εξευτελισμό και υποβάθμιση της προσωπικότητας του. Θα το πληρώσεις. Και η εκδίκηση του πνευματικού νόμου έγκειται στο ότι θα πέσεις κι εσύ στο ίδιο παράπτωμα και θα σου φερθούν με την ίδια απονιά κι αδιαφορία.

Η μυστική μοναχική μας παράδοση είναι σαφής ως προς ένα σημείο: κρίση χωρίς συμπόνια είναι ή δαιμονική ή χιτλερική, τουτέστιν, δολοφονική, έστω κι αν είναι απόλυτα αληθής. Πετυχημένα το σχολιάζει αυτό ο άγιος Ιωάννης ο Κασσιανός: «Όταν κάποιος δεν έχει συμπόνια αλλά κρίνει αυστηρά τα παραπτώματα των άλλων, είναι φανερό δείγμα μιας ψυχής που δεν έχει καθαριστεί από φοβερά πάθη».

Είναι προφανές αυτό που θέλει να πει: ακαλλιέργητη και αγροίκα ψυχή, που δεν έχει αισθανθεί τη γλυκύτητα της Χάριτος, είναι σκληρή και ''δίκαια''. Μπορεί να υπηρετεί την αλήθεια, αλλά αλήθεια χωρίς συμπόνια παύει να αφορά το Θεό ή τον πνευματικό χώρο. Είναι γερμανική ή ολλανδική υπόθεση, ή, στην καλύτερη περίπτωση, αγγλοσαξονική (εφ' όσον οι 'Αγγλοι είναι πιο έξυπνοι από τους άλλους). Αν θέλουμε όμως να μιλήσουμε σαν Ορθόδοξοι που λαχταράμε κάτι πνευματικό στη ζωή μας, ποτέ δεν θα αναφερθούμε στα μειονεκτήματα ενός ανθρώπου χωρίς φιλάνθρωπη και καλοσυνάτη διάθεση.

Απαραίτητα εδώ πρέπει να κάνουμε μια διευκρίνιση: Σε προσωπικό επίπεδο η συμπόνια και η κατανόησή μας συνοδεύεται από απεριόριστη ανοχή. Σε δημόσια όμως πρόσωπα, η συμπόνια μπορεί να υπάρχει η ανοχή όμως όχι. Η ανοχή δε αυτή είναι αντιστρόφως ανάλογη με το μέγεθος επιρροής του δημόσιου προσώπου και κυρίως εξαρτάται από το αν έχει διάθεση μετανοίας γι' αυτά που έκανε ή όχι.