Με το έργο αυτό, που γράφτηκε στους πρώτους έξι μήνες του 1916, ο Β.Ι.Λένιν αποκάλυψε την οικονομική και πολιτική ουσία του ιμπεριαλισμού, του νέου σταδίου ανάπτυξης στο οποίο μπήκε ο καπιταλισμός στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο Λένιν συνοψίζει σημαντικά συμπεράσματα από την ανάπτυξη του καπιταλισμού στα πενήντα σχεδόν χρόνια που είχαν μεσολαβήσει από την έκδοση του πρώτου τόμου του Κεφαλαίου του Μαρξ.

Το βιβλίο αποτελείται από 10 κεφάλαια όπου στα πρώτα 6 δίνεται μια επιστημονική ανάλυση της οικονομικής ουσίας του ιμπεριαλισμού και στα υπόλοιπα 4 δίνεται μια γενική εικόνα του ιμπεριαλισμού. Ο Λένιν αντιπαρατίθεται με τις απόψεις διαφόρων οπορτουνιστών -και πρώτα απ' όλων του Κάουτσκι- που αντιμετώπιζαν τον ιμπεριαλισμό σαν πολιτική της άρχουσας τάξης και όχι σαν βαθμίδα ανάπτυξης του καπιταλισμού που συνδέεται με την κυριαρχία του μονοπωλίου στην καπιταλιστική παραγωγή, τη σύμφυση του βιομηχανικού και τραπεζικού κεφαλαίου, την εξαγωγή των κεφαλαίων και του οικονομικού χαρακτήρα των ιμπεριαλιστικών πολέμων (μοίρασμα και ξαναμοίρασα των αγορών). Η ωρίμανση των καπιταλιστικών κοινωνιών στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξής τους, συνεπάγεται την ωρίμανση των υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό, ανοίγει μια μακρόχρονη περίοδος της ιστορίας που χαρακτηρίζεται ως εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.