Νομίζω ότι όλοι κατανοούν την αναγκαιότητα γνώσεως της προϊσλαμιαίας Αραβίας, των θεσμών και των ιδιαιτεροτήτων της ως αναγκαίο προαπαιτούμενο τόσο για την κατανόηση του ίδιου του Ισλάμ, όσο και για τις σχισματικές αποκλίσεις που ενεφανίσθησαν στον κατ' αρχάς αδιάσπαστο κορμό του. Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηριχθεί ότι τα λογής σφάλματα και οι αδέξιες, πολλές φορές, κινήσεις κάποιων χωρών σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του αραβικού και γενικώτερα ισλαμικού κόσμου έχουν ως γενεσιουργό τους λόγο την αδυναμία κατανοήσεως των πολιτιστικών στοιχείων και των θρησκευτικών δοξασιών αυτών των Λαών. Ο φυλετισμός, επί παραδείγματι, της Αραβίας επεβίωσε ως δομική μορφή διακυβερνήσεως δια του Χαλιφάτου το ίδιο συνέβη και με τον γάμο της απολαύσεως (ζαουάγκ αλ-μόταα) που αποδέχονται οι Σηΐτες, εις πείσμα της ιδίας της ισλαμικής διδασκαλίας που κατήργησε την προϊσλαμιαία αυτήν πρακτική. Τα ίδια μπορούν να ειπωθούν και για πολλούς άλλους θεσμούς που, ενώ αποτελούν λανθάνουσα επιβίωση προϊσλαμιαίων εθίμων, έλαβαν δήθεν ισλαμική επικάλυψη, λόγου χάριν ο λιθοβολισμός.
Ο Κυριάκος Νικολάου - Πατραγάς, έχοντας αφουγκρασθεί ικανοποιητικά την συλλογική συνείδηση του αραβικού Έθνους και γνωρίζοντας -όσο ελάχιστοι- την θρησκεία του Ισλάμ, καταθέτει μια πλήρη συνθετική εικόνα των προϊσλαμιαίων Αράβων προερχόμενη από τις ίδιες, λόγιες και δημώδεις, πηγές της γραμματείας τους με ταυτόχρονη προσπάθεια καταδείξεως της διά του Ισλάμ επιτελεσθείσης τομής. Η πολυχρόνια ενασχόλησή του με την μεσαιωνική αραβική γλώσσα (την οποία άριστα ομιλεί και γράφει) και με το Ισλαμικό Δίκαιο (του οποίου είναι Διδάκτωρ από την Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών) του επιτρέπουν να εξάγει συμπεράσματα καθ' όλα ικανοποιητικά σε ένα συνθετικό κείμενο, του οποίου η δομή ακολουθεί τις μεθοδολογικές προκρίσεις των παλαιών Ρωμαϊστών. Έτσι δεν είναι να εκπλήττει η εμμονή του να τιτλοφορήσει την παρούσα εργασία ''Εισηγήσεις'', δάνειος όρος από εκείνους. Θα ήταν ευχής έργο να συνεχίσει με την ίδια μέθοδο τον ερευνητικό του ζήλο στην εξέταση του Ισλάμ πλέον, όπου το υπάρχον ερευνητικό και συγγραφικό κενό, μόνον ο ίδιος θα μπορούσε να καλύψει.
(Καθηγητής Ιωάννης Θ. Μάζης)
