ΓΙΑ ΜΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ: Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΩΣ ΤΟ 1945

Η παρούσα έρευνα για την κοινωνική ιστορία της περιφέρειας Θεσσαλονίκης έχει αναφορά σε μία προσέγγιση της πολιτικής οικονομίας της υπαίθρου βασισμένη στη θεωρία περί οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης που διακρίνει τον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας και την παραγωγή και ιδιοποίηση, στο κεφαλαιικό σύστημα, της υπεραξίας. Ως προς την ιδεολογία, υιοθετήθηκε στο έργο η οπτική, σύμφωνα με την οποία η απαισιοδοξία για τη δυνατότητα αλλαγής του κόσμου υπόκειται στην κριτική που τονίζει τη συνάφεια των, θεωρούμενων ως απόλυτων, φιλοσοφικών κατηγοριών (της ηθικής, τάξεως, κράτους) με τις παραγωγικές δυνάμεις και κοινωνικές σχέσεις και υποδεικνύει, επιπρόσθετα, τη λύση (χειραφέτηση της εργατικής τάξης).

Για την παρέμβαση του υποκειμενικού παράγοντα, στο έργο διερευνήθηκε η πρόταση η οποία κατατέθηκε, στον 20ό αιώνα, από ριζοσπαστικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις για τη μετάβαση σε ένα νέο κοινωνικό σύστημα και υπέδειξε τον τρόπο διαφορετικής δόμησης της κοινωνίας μέσω παρέμβασης των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων. Το σύστημα εν ισχύι δεν θα καταργούνταν από τους περιπλανώμενους, που δεν είχαν ενεργό συμμετοχή παρά μόνο το παρακολουθούσαν με κριτικό βλέμμα και το παρενοχλούσαν. Απαιτούνταν, αντιθέτως, η παρέμβαση ενός ανατρεπτικού κοινωνικού κινήματος στηριγμένου σε ευρείες ανθρώπινες μάζες. Κομμουνιστές, σοσιαλιστές, αγροτιστές εργάσθηκαν προς αυτή την κατεύθυνση, συνεισφέροντας στους κοινωνικούς αγώνες του Μεσοπολέμου και στον πόλεμο των χωρικών (εθνική αντίσταση κατά της φασιστικής κατοχής το 1941-1944).