Το αισθητικό κριτήριο δεν πρέπει να θεωρείται a priori κανόνας που μετράει με ακρίβεια οργάνου τους όρους της αισθητικής απόλαυσης, αλλά μια ζωντανή δύναμη που με την πολυμορφία της οργανώνει το πεδίο των αισθητικών φαινομένων και καθορίζει τις τάσεις της ανάπτυξής τους. Κάθε συστατικό του έργου τέχνης περιέχει πραγματικά μια δική του αξία ως προς την πληροφορία την οποία μεταδίδει, αξία ανεξάρτητη από το θέμα. Τι είναι, όμως, η αόριστη αισθητική πραγματικότητα η οποία υποδεικνύεται από ένα έργο τέχνης; Και κατά πόσο αυτή διέπεται ή προκύπτει από τη φύση του ανθρώπινου είδους;

Από κοινωνιολογική άποψη το ζήτημα του αισθητικού κριτηρίου δεν είναι δευτερεύσουσας σημασίας. Μαζί με άλλες νοητικές ενέργειες κάνει δυνατή τη διερεύνηση της αντίθεσης ανάμεσα στην ικανότητα για μετασχηματισμό και την απαίτηση για διαρκή δεσμευτικότητα. Μήπως υπάρχουν αισθητικές αρχές που πηγάζουν από τον άνθρωπο και δικαιολογούν την τάση του αισθητικού κριτηρίου να παίρνει ισχύ νόμου;