Ο ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΑΙ Ο ΒΥΘΟΣ ΒΟΙΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ

Προχωρήσαμε μαζί με τον Ανδρέα Τακαλιό στη συγγραφή ενός βιβλίου, γιατί κρίναμε πως τώρα που τα πάθη έχουν ως ένα σημείο καταλαγιάσει είναι καιρός -60 χρόνια πέρασαν από τότε- να καταγράψουμε βιώματα και να προσκομίσουμε στοιχεία χρήσιμα για την καταγραφή της τοπικής ιστορίας. Βλέπαμε πως κάποια πρόσωπα που είχαν πάρει μέρος θέλαν όχι μόνο να μιλήσουν αλλά και να γράψουν, πριν επέλθει το φυσικό τέλος. Γι' αυτούς όλους, αλλά πιο πολύ για τους αδικοσκοτωμένους άξιζε το τόλμημα.

Γνωρίζουμε πως μια σημαντική μερίδα του κοινού ούτε ν' ακούσει θέλει κι ούτε να διαβάσει. Τους σεβόμαστε. Τι λέμε σ' αυτούς; Αν μας κάνουν την τιμή να μας διαβάσουν, να το κάνουν προσεκτικά, να μη σταθούν σε λέξεις και μεμονωμένα αποσπάσματα. Δεν τους ζητάμε ν' αλλάξουν γνώμη. Αυτό δεν είναι εύκολο. Όσοι έζησαν τη δεκαετία 1940-1950 έχουν φτιάξει μέσα τους με βάση τα δικά τους βιώματα τη δική τους ιστορία για τον πόλεμο. Aυτοί, κατά κύριο λόγο, έχουν τη δυνατότητα να μας ελέγξουν. Όσοι πάλι μ' αυτήν τη διαμορφωμένη γνώμη θα αναζητήσουν στο βιβλίο μια επιβεβαίωση των θέσεων τους, όσοι θα ψάχνουν να βρουν σε ποια παράταξη να μας χρεώσουν, είναι πιθανόν ν' απογοητευθούν. Το να μας κατατάξουν κάπου δεν είναι δύσκολο, αλλά δεν είναι και το πρωτεύον. Αδυναμίες θα βρουν. Και ελλείψεις και λάθη. Δεν είναι δυνατόν να χωρέσουν όλα σ' ένα βιβλίο.

Για ορισμένα θέματα ακούσαμε δυο και τρεις διαφορετικές εκδοχές. Δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς πού σταματά η προπαγάνδα κι αρχίζει η (σχετική) αλήθεια. Το πρόβλημα του πώς προσλαμβάνουμε την ιστορία της περιόδου έχει να κάνει και με τις παγιωμένες απόψεις που επιβλήθηκαν απ' τα ιερατεία των δύο πλευρών.

Απευθυνόμενοι, τέλος, στους νέους, αυτούς, που τα καλοκαίρια παίρνουν τα βουνά, τους λέμε πως αυτό το πόνημα μπορεί να τους βοηθήσει να μάθουν κάποια πράγματα για τη νεότερη ιστορία του τόπου. Ο Πεντάλοφος, το Επταχώρι, η Φούρκα είναι ανοιχτά μουσεία σύγχρονης ιστορίας. Τους καλούμε ν' ανεβούν στην Πανούκλα, κι όχι μόνο ν' απολαύσουν το φυσικό τοπίο αλλά να δουν και τις αμυντικές κατασκευές που διακρίνονται ακόμα. Μόνο νά 'χουν το νου τους να μην σκαλίζουν. Και μετά Τάλιαρος, Πατώματα, Αι-Λιάς, Επταχώρι, Σαραντάπορος, Κούτσουρο αριστερά, Μπουχέτσι δεξιά, η αρχή του Γράμμου.