Στη μακρά διαδρομή της Ιστορίας, απρόβλεπτοι παράγοντες συχνά διαταράσσουν τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις ή, σε ακραίες περιπτώσεις, διακόπτουν τη φυσιολογική ροή ενός πολιτισμού αντικαθιστώντας τον με κάποιον άλλο. Σε παρόμοιες συνθήκες, συχνά αποδεικνύεται καθοριστική η δράση τυχοδιωκτών, ατόμων δηλαδή χωρίς ηθικούς ή άλλους ενδοιασμούς τα οποία εκμεταλλεύονται τις συγκυρίες για να κερδίσουν πλούτη, δύναμη ή φήμη. Η άνοδός τους συνήθως είναι αναπάντεχη και μετεωρική και η αίγλη τους μεταξύ των συγχρόνων τους μεγάλη. Εξίσου βέβαιη και αναπόφευκτη, όμως, είναι κατά κανόνα και η πτώση τους, αποτέλεσμα της ''θείας δίκης'' που δεν ανέχεται την απότομη διατάραξη του status quo.

Στο 14ο βιβλίο της καθιερωμένης σειράς ''Παγκόσμια Ιστορία'', παρουσιάζονται εννέα περιπτώσεις Ελλήνων και ξένων τυχοδιωκτών, η φήμη των οποίων κατόρθωσε να υπερβεί τα περιορισμένα χρονικά όρια της σύντομης δράσης τους αναδεικνύοντάς τους σε αμφιλεγόμενα πρότυπα για τους επίδοξους σύγχρονους μιμητές τους. Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής στην Ελληνιστική Περίοδο, ο Κατιλίνας στη δημοκρατική Ρώμη, ο Καίσαρ Βοργίας στην αναγεννησιακή Ιταλία, ο Φρανσίσκο Πιζάρρο την περίοδο της αποικιοκρατικής εξάπλωσης της Ισπανίας, ο Κωνσταντίνος Γεράκης στο Σιάμ, ο Ρόμπερτ Κλάιβ, θεμελιωτής της βρετανικής επικράτησης στην Ινδία, ο Ταλλεϋράνδος κατά την ταραγμένη περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα, ο απόβλητος αλλά και εμπνευσμένος ποιητής και φιλέλληνας λόρδος Μπάυρον και ο Σέσιλ Ρόουντς, ο δημιουργός της μεγαλύτερης σύγχρονης εταιρίας διαμαντιών που έδωσε ταυτόχρονα το όνομά του σε μια ολόκληρη χώρα (Ροδεσία), αποτελούν ''υποδειγματικές'' περιπτώσεις τυχοδιωκτών.