Τα «μυκονιάτικα» πονήματα στο έργο του Παναγιώτη Κουσαθανά δίνουν τη δυνατότητα στον καλοπροαίρετο αναγνώστη να ρίξει ματιές στην αθέατη πλευρά της Μυκόνου, την παλιά και τη νεότερη, την άγνωστη, που την ύπαρξή της ούτε καν υποπτευεται. Πίσω από την εκτυφλωτική βιτρίνα των τελευταίων πενήντα χρόνων στην ιστορία του νησιού, βιτρίνα στην οποία σωρηδόν και αδιακρίτως εκτίθενται τιμαλφή και ψευδόχρυσα, υπάρχει μια σπηλιά σ’ έναν βράχο, όπου έχει «τρυπώσει» κάτι ανεκτίμητο: η εξόριστη ψυχή του τόπου, ξέπνοη μεν, ζωντανή εντούτοις ακόμη.

Έτσι, στη μόνη γνωστή ιστορία του νησιού για τον περισσότερο κόσμο, εκείνην του τουριστικού πανηγυριού, που το διακρίνει το αλισιβερίσι, ο συβαριτισμός, η υπερβολή, ο θόρυβος και η συνακόλουθη κακογουστιά και λεηλασία, ο Π.Κ. προσπαθεί να «ξετρυπώσει» και να αντιπαραθέσει την κρυμμένη στη σπηλιά αδικημένη «ψυχή του τόπου» για την οποία μίλησε προφητικά η σπουδαία Μυκονιάτισσα συγγραφέας Μέλπω Αξιώτη μισόν αιώνα πριν.

Ο τέταρτος εκ μιας σειράς οκτώ τόμων από τα Παραμιλητά, Κείμενα για τον πολιτισμό και την ιστορία της Μυκόνου, περιλαμβάνει άγνωστες και γνωστές σελίδες περιηγητών για τη Μύκονο και τις Δήλες ανά τους αιώνες, καθώς και επιστολές ή μαρτυρίες ξενιτεμένων. Και σ’ αυτόν τον τόμο, όπως και στους υπόλοιπους εκδοθέντες ή υπό έκδοση τα κείμενα ακροβατούν με παιγνιώδη τρόπο πάνω στα σχοινιά της επιστημοσύνης, της λογοτεχνίας, ακόμα και του θυμόσοφου χωρατού, που είναι το κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό του Κυκλαδίτη, και ξετυλίγουν μπροστά μας την αληθινή ταυτότητα του πασίγνωστου νησιού.

Όλβιος είναι όποιος μαθαίνει Ιστορία, έστω την ιστορία ενός μικρού νησιού, όποιος βλέπει με καθαρό μάτι τους συσχετισμούς και παραδειγματίζεται συνετιζόμενος.